De geschiedenis van Fotokring Geleen

Door Peter van der Ham
Verscheen in 2022 in het blad van de Heemkunde Vereniging Geleen

Fotokring Geleen werd opgericht in een tijd waarin duidelijk werd dat de jaren van het landelijke boerenleven in Geleen nooit meer terug zouden komen. De Maurits draaide volop en de Staatsmijnen waren inmiddels begonnen met het produceren van kunstmest in de richting van de Graetheide. En dat trok veel nieuwe bewoners. Met deze toename van industriële activiteit groeiden de diverse kernen van Geleen dan ook uit tot één stad. Uit alle delen van het land en ook uit de rest van Europa kwamen mensen naar Geleen en zochten daar hun plaats in de bestaande omgeving. De middenstand groeide als kool en ook het verenigingsleven breidde zich uit in nieuwe richtingen, waaronder de fotografie en filatelie. Zo zijn er begin jaren 30 in Geleen al diverse fotozaken. Gebruik van camera’s vraagt technische kennis en inzicht en om zelf te kunnen ontwikkelen en afdrukken moet men enigszins chemisch onderlegd zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat voornamelijk het personeel van de Staatsmijn Maurits en het Chemisch Bedrijf SBB in Geleen de belangrijkste klanten waren van de fotozaken.

In de nazomer van 1932 presenteert P. Rademakers in zijn Fotografisch Atelier aan de Rijksweg Zuid 9 in Geleen (nu Rijksweg Centrum) een verzameling foto’s van verschillende winkels en woonhuizen in Geleen. De “technisch uitstekend verzorgde” foto’s moeten de vooruitgang van Geleen laten zien. Na deze expositie, die blijkbaar goed bezocht werd, verschijnt er begin november een bericht in de regionale krant over een vergadering op vrijdag 4 november 1932 in Atelier Rademakers waarop door de 10 aanwezigen besloten is een foto-amateurclub op te richten, genaamd “De Amateur”, de oorspronkelijke naam van Fotokring Geleen. In het eerste jaar 1933 worden maar liefst 10 clubtochten gehouden, veelal naar plaatsen in de omgeving van Geleen. Ook exposeert men in Geleen. In de week van 30 december 1933 tot 7 januari 1934 wordt er een expositie gehouden van foto’s, door de leden gemaakt, in de etalage van Atelier Rademakers.

Al in 1935 wordt de Geleense fotoclub lid van de landelijke fotobond, de BNAFV. Uit dat jaar dateert ook een filmpje van een fototocht. We zien op zijn zondags geklede heren, keurig in lange jas met hoed, maar wel op de fiets met elkaar op pad gaan. De jeugd is niet vies van een dolletje maar de overige leden laten hen begaan. Echter al met al een keurig gezelschap en dat is de Fotokring ook altijd wel gebleven. Maar toch ook een select gezelschap want er zijn ook fotografen in Geleen actief, die nooit lid worden van de club. Hiertoe behoort o.a. Max Oset, een mijnimmigrant die zijn eigen weg zoekt maar wel contact had met Fotokringleden.

Fotoclub De Amateur telt in het begin circa 10 leden en komt aanvankelijk bijeen op de zolder van de heer Rademakers die aan Rijksweg in Geleen een inlijstatelier heeft. In 1936 lijkt men het bijltje erbij neer te gooien maar een aantal leden pakt de draad weer op en men maakt een doorstart. Wel is dan de club gehuisvest bij de heer Delahaye, die ook een fotozaak in Geleen heeft. Maar net voor de oorlog keert men weer terug naar de zaak van de heer Rademakers tot deze tijdens het bombardement in 1942 geheel vernield wordt. Men krijgt eind 1941 ook nog te maken met een verbod van de bezetter om, zonder toestemming van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten, fotowedstrijden te organiseren. Fotograferen is sowieso moeilijk in de oorlogsjaren. Materiaal is schaars en de fotograaf loopt de kans opgepakt te worden als men vermoedt dat de foto’s ten dienste zouden komen van het verzet of de geallieerden. Na 1942 gaan de activiteiten van “De Amateur” dan ook op een laag pitje.

In oktober 1947 wordt in Geleen de gewestelijke kring Zuid-Limburg van de BNAFV opgericht.  De kring stelt zich ten doel de samenwerking tussen de fotoclubs in Zuid-Limburg te bevorderen en te helpen in plaatsen waar een aantal amateurs een fotoclub willen oprichten. De drie dan bestaande fotoclubs in Zuid Limburg, naast Geleen, de Fotokring Heerlen en Maas en Jeker uit Maastricht, waren al tot samenwerking gekomen.

Dhr. J.W. van Kasteel, bestuurslid van Geleen neemt het secretariaat van de kring op zich. Peter Mettau is de voorzitter. Het is duidelijk een Geleens initiatief. Een van de eerste activiteiten is een gezamenlijke tentoonstelling van 10 t/m 17 januari 1948 in het Raadhuis van Geleen ter gelegenheid van het 15-jarige bestaan van de Geleense fotoclub. Burgemeester Damen van Geleen verricht de opening.

De tentoonstelling trok landelijke belangstelling. Dhr. J.J. Hens, voorzitter van de Amsterdamse NAFV en dhr. W.J.A. Bartels, voorzitter van Fotokring Eemland, waren er namens de BNAFV. Fraaie bloemstukken vergezelden de hartelijke gelukwensen aan de Geleen fotoclub. Het in de raadszaal geëxposeerde werk getuigde van een gezond clubleven in Zuid-Limburg aldus het bericht in het blad Foto. Na de oorlog laat men het systeem los om bij vakfotografen bijeen te komen. Men kiest voor hotel Neerlandia, aan de markt als clubhuis en de leden laten zich er door eigenaar Ko Snijders verwennen. In die tijd exposeert men ook in de lunchroom van Frans Poels. Het programma is als vanouds, maar de belangstelling gaat ook over de grenzen heen. Begin 1949 bekijkt de fotoclub een (Bonds)fotocollectie uit Amerika.

De jaren 50 breken aan en voor Geleen zijn dit de jaren van ongekende bloei. De kolenproductie stijgt en de chemietak breidt uit. Er zijn steeds meer goed betaalde banen beschikbaar en dat trekt hoogopgeleide mensen aan, niet alleen uit Limburg maar ook van elders. Er treedt begin jaren vijftig steeds meer verwevenheid op met de Staatsmijnen en vanaf 1952 komt men bijeen in het, nu al lang verdwenen, beambtencasino in Geleen. Dit houdt in dat voor leden die hun brood niet bij de Mijn verdienen, zoals de middenstanders Eussen (die een meubelzaak heeft) en Canisius van de lokale fotozaak dispensatie moet worden gevraagd om het Casino op de clubavonden te mogen betreden.